“Volgens mij is een boterham met choco kunst,” zei een halfbeschonken jongedame op een donkere zondagavond in Café Zeezicht te Antwerpen. Ik ben geen kunstkenner, maar ik heb toch sterke twijfels bij haar mening. Toch was het geen dronkemanstaal wat deze dame uitkraamde.Tot waar reikt immers de subjectiviteit in de kunstkritiek? Liters inkt is er al gevloeid om op deze vraag een antwoord te bieden. De reden daarvoor is dat op deze vraag nooit een eenduidig antwoord kan gegeven worden. Net als op alle andere vragen die zich niet meer begeven op het domein van het rationele.
Een kunstzinnige kameraad stelde de vraag aan bovengenoemde halfbeschonken jongedame in een poging een gesprek te beginnen over kunst. Om half één ’s nachts is dat niet meer zo evident. Maar toch, ik waardeer zijn poging, hoewel het hem niet gelukt om haar telefoonnummer te krijgen.
Er zijn misschien betere manieren om een gesprek over een dergelijk onderwerp te beginnen of misschien toch niet. Laten we het even (pseudo)filosofisch bekijken.
Sinds het einde van het modernisme en de overgang naar het postmodernisme in de jaren 60 zijn er immers geen zekerheden meer. ‘Het einde van de grote verhalen’, zei Lyotard. De slinger ging sindsdien helemaal de andere kant op: van een starre dogmatische kijk op naar een overdreven relativering der dingen.
Als een mosselpot kunst is, waarom dan geen boterham met choco? Dat is nu net de verdienste van het postmodernisme: alles kan in vraag gesteld worden. Het grote probleem van het postmodernisme is dat we verleerd zijn te streven naar de ‘waarheid’ door middel van argumenten (een methode beschreven door Habermas in zijn werk Theorie des kommunikativen Handelns). Want zelfs die ‘waarheid’ wordt in vraag gesteld door de ophemeling van het subjectieve individu, met als gevolg dat relativering de heersende methode in de communicatieve handeling is. (Hou nog even vol beste lezer.)
De stront in pakjes van Wim Delvoye wordt ontegensprekelijk als kunst aanzien. De naam ‘Delvoye’ en een goed woordje van een ‘kunstcriticus’ zijn al voldoende voor de kunstenaar om een tweede kasteel te kunnen kopen. De consensus wordt nog zelden voorafgegaan door een maatschappelijk debat.
Foto: Te koop: de stront in pakjes van Wim DelvoyeNatuurlijk heeft niemand de waarheid in pacht. Een antwoord zoeken op de vraag naar wat kunst is, is en blijft een utopie. Maar de betrachting om de utopie te bereiken zou net een uitdaging moeten zijn en zou niet verward mogen worden met naïef idealisme.
Naïef als ik ben, begon ik me dus te mengen in de discussie om de jongedame te overtuigen dat de boterham met choco géén kunst is. Wat bleek? Mijn argumenten konden haar niet overtuigen. Had ze ondertussen al te veel gedronken om overtuigd te worden? Of waren mijn argumenten te zwak? Of heb ik het helemaal mis en is een boterham met choco wel degelijk kunst?
Als anticlimax kon het afscheid van de dame wel tellen. Net als dit slot overigens.
2 opmerkingen:
Ik heb het toch erg moeilijk om de stinkende condooms met patatten en ajuin in van Jan Fabre kunst te vinden. En dan zie je die kunstliefhebbers daar heel geïnteresseerd naar kijken...
Geef mij dan maar een boterham met choco :-).
Kunst is gewoon niet te vatten. Tegenwoordig is jammergenoeg alles kunst.
Aan de andere kant... een boterham met choco is geen kunst als het thuis op je bord ligt. Het is misschien wél kunst als het in het SMAK of MUHKA tentoongesteld wordt naast de cloaca en varkens van Delvoye. In de premoderne periodes was dit nooit aanvaard geweest. Maar nu! De conceptuele kunst viert hoogtij! Je moet er gewoon opkomen om een boterham met choco ten toon te stellen. Toegegeven, het idee is een beetje achterhaald door de mosselpot en een omgekeerde pissijn.
Maar! Als nobele onbekende een boterham met choco ten toon stellen is masochistisch. Je zal vierkant uitgelachen worden of tegengesproken worden in een Antwerps café. Als Jan Fabre of Wim Delvoye een boterham met choco gebruiken, dan is het Kunst. Het hangt allemaal af van wie, wat en waar. Het is de perceptie die telt.
En wat als Luc Tuymans een stilleven maakt met een boterham met choco als onderwerp? Wordt het onderwerp, de boterham, dan tot kunst verheven? Of is het omdat Tuymans het geschilderd heeft?
Kunst is gewoon niet te vatten. En het leven is aan de durvers. Maak een tentoonstelling rond een boterham met choco en zie zelf wat het in gang zet.
Een reactie posten