Poen scheppen in tijden van angst

“Wees angstig als anderen inhalig zijn en inhalig als anderen angstig zijn.” Warren Buffet, de 78-jarige meest invloedrijke belegger ter wereld, slaat de nagel op de kop.

Wat heb je nodig om van geld nog meer geld te maken? Juist ja, angst. Buffet heeft dat al lang begrepen en strijdt met Bill Gates voor de titel van de rijkste Amerikaan. Hoe cynisch een mens met geld toch kan zijn.

Een van de regels van zijn succesformule is het uitschakelen van elke emotie. In zijn boek "Hoe ook u kan beleggen zoals Warren Buffett", legt hij nog eens mooi uit hoe je die emoties kan uitschakelen om zo altijd de juiste beslissingen te nemen.

Balans: diegenen met angst zijn de verliezers, de koelbloedigen zijn de winnaars.

Deze balans rechtvaardigen door gebruik te maken van Darwin’s wet van de sterkste is vrij zwak. Er ligt immers al een enorme laag stof op de sociaal-darwinisten. Met dank aan de zwarte emancipatie en de feministen.

Hoe kan de angst van velen dan zorgen voor de winst van enkelen? Simplistisch uitgangspunt, maar laten we er toch van vertrekken. Frank Furedi, een Britse intellectueel van Hongaarse afkomst, spreekt van de cultuur van de angst. In deze cultuur wordt angst gecultiveerd.
Oorlogen worden er zelfs mee gerechtvaardigd. Naarmate de angst voor aanslagen in Amerika afnam, slonk de steun voor het beleid van Bush. Bij elke nieuwe aanslag in het Westen, steeg zijn populariteit.

Hoe meer angst, hoe sneller alles zich gaat bewegen. Het gemakkelijkst te begrijpen voorbeeld is de migratiestroom. De snelheid en de grootte ervan nemen toe bij hongersnoden en oorlogen. Ook kapitaalstromen nemen in omvang toe en gaan sneller. Sinds de financiële crisis zijn er nog nooit zo veel verhandelingen op de beurs geweest. Velen gaan ten onder, maar enkelen winnen er ook mee, onder andere Warren Buffet. Hij heeft zijn vermogen in één maand zien stijgen met acht miljard dollar.

Cultuurfilosoof Lieven de Cauter borduurt hier nog een interessant vervolg aan. In zijn boek ‘De Capsulaire Beschaving’ legt hij uit dat een stroomversnelling als gevolg van angst meer bescherming vereist. Fort Europa is letterlijk een fort, maar dan met de muren en prikkeldraad mooi opgesteld op het Afrikaans continent. En laat ik maar zwijgen over de muur tussen Mexico en de VSA en die tussen Israël en Palestina.

Foto: Grens tussen Afrika en Europa, te Ceuta. Jaarlijks sterven honderden vluchtelingen bij hun gevaarlijke tocht naar Europa.

Ook wij hebben ‘capsules’ nodig: onze veilige auto, ons glazen huisje, onze te luide mp3-speler, … En hoera, het protectionistisch beleid van Europa past ook in dit plaatje: producten van het Zuiden geraken moeilijk bij ons binnen, maar wij kunnen onze producten er naar hartelust dumpen met alle gevolgen vandien.

Capsules bieden geen oplossing, maar voeden de angst. De angst kan enkel weggenomen worden door de stromen in handen te nemen, ze te controleren en in goede banen te leiden. Dit mag geen taboe zijn. Het komt zelfs tot het verstand van een Yves Leterme.
Net zoals er duidelijke regels nodig zijn voor ons willekeurig asiel- en migratiebeleid, zijn er ook dringend regels nodig voor de excessen van de vrije markt.

Waar zijn we toch aan begonnen?

Het leek een paar maanden geleden nog zo een goed idee: ik word journalist! Altijd als eerste op de hoogte zijn en overal achter de schermen rondneuzen vol van uiteraard alleen professionele nieuwsgierigheid. Wat een droomjob!

Ik was er helemaal van overtuigd dat dit iets voor mij was. Tot deze week dan.

Even op een rijtje zetten hoe een journalist lijden kan:

Een goede gezondheid mag je al vergeten. Blijkbaar ben je geen echte journalist als je niet rookt, drinkt en een chronisch slaaptekort opbouwt.

Van een normaal sociaal leven zal er ook al niet veel in huis komen. Het aantal echtscheidingen is afschrikwekkend hoog in onze toekomstige branche.

Je mag dan wel op de perstribune zitten tijdens interessante sportevenementen, maar supporteren is er niet meer bij. Rechtspringen bij een doelpunt of volop de scheidsrechter uitschelden... Think again!

Na jaren fanatiek elke vorm van statistiek ontweken te hebben in de talenrichting, blijken Excel, infografieken en aanverwanten toch nog een prominente plaats in mijn toekomst in te gaan innemen.

En terwijl jij je best doet om de bevolking te informeren en te waarschuwen, waag je wel zélf je leven. Dan heb ik het niet eens alleen over de oorlogsjournalisten. Nee, die mannen (en vrouwen?) lachen het gevaar in het gezicht uit. Maar zelfs berichtgeving over het weer is voor de journalist niet helemaal zonder gevaar.



Waarom doen we het onszelf toch aan? Het kan niet anders of heel onze klas zit vol met roekeloze gekken met sadomasochistische trekjes!

The twilight zone

Nog zo’n schemerig onderwerp is paranormale begaafdheid. Laatst hoorde ik iets over een meisje dat niet wist dat ze een zus had, maar dit toch had aangevoeld. Na lang zoeken kwam de zus boven water. Erg prettig moet het voor de zus niet geweest zijn: het meisje voorspelde namelijk dat zuslief weldra zou sterven. Ook dit kwam even later uit.

De moeder mag natuurlijk niet ontbreken in het verhaal. Zij getuigde hoe haar dochter geen glas meer mocht vasthouden wanneer ze kwaad werd, omdat dat door alle “energie” steeds kapot sprong. Ook kaders, vazen en dergelijke zouden in geval van een woede-uitbarsting niet veilig zijn.

Als ik dit hoor, denk ik al snel: “Ja, dat zal wel, die willen gewoon aandacht.” Dat ze het dan maar bewijzen, zo moeilijk kan dat toch niet zijn? Geef het meisje een glas, hang wat kaders op, maak haar kwaad, en wacht af.

Alhoewel. Ook ik heb al “speciale” dingen meegemaakt. Zo heb ik ooit twee rare dromen gehad, die ik echt niet kon plaatsen. In de eerste ging ik samen met mijn vriend naar voetbalmatch kijken. Omdat ik toen absoluut niet geïnteresseerd was in voetbal en ook in de verste verten geen plannen had om naar een voetbalmatch te gaan, dacht ik de volgende morgen: “vreemde droom.” Tot mijn vriend me ’s avonds opbelde en vroeg of ik niet naar een voetbalmatch van Anderlecht wou gaan. Zijn vader had namelijk VIP-tickets kunnen versieren, maar kon zelf niet gaan.

Een andere droom ging over een tripje naar Disneyland. Even voor we vertrokken droomde ik dat we een bevriend koppel tegenkwamen op ons kleine uitstapje. Ik had hen al even niet meer gezien, en vroeg me opnieuw de volgende dag af waarom ik dat nu had gedroomd. Ons reisje ging voorbij, niets aan de hand, tot ik een paar weken later iemand tegen het lijf loop die me vertelt dat dat bevriende koppel net op dezelfde dag in Disneyland was.

Ik denk dat iedereen wel ooit al zoiets heeft meegemaakt. Of tenminste iemand kent met zo'n verhaal, zoals het volgende. En neen, het gaat niet over de vriendin van de zus van Jef van de beenhouwer om de hoek.

Een man op leeftijd, ik zal hem hier Jean noemen, ging bijna met pensioen. Opvallend is dat Jean al heel zijn leven droomde over een trein die hij moest halen, wat altijd maar nipt lukte. Blijkbaar wist Jean op een of andere manier dat dat de trein van zijn leven was, en dat hij ooit zou dromen dat hij de trein zou missen en dus niet meer lang te leven had. En raar maar waar, Jean droomt dat hij de trein mist, sluit nog snel een levensverzekering af (waarvoor je naar de dokter moet die vaststelde dat alles in orde was) en sterft even later.

Is dit allemaal heel toevallig toeval? Of is er meer? Om eerlijk te zijn: ikzelf vind dit vooral amusante verhalen en geloof niet echt in iets paranormaal of een kracht of wat dan ook. Toch gebeuren er soms rare dingen waarvan je je afvraagt of het nu echt enkel toeval is. Alhoewel: waarom zou het niet kunnen dat we in ons hele lange leven niet een paar heel toevallige toevalligheden meemaken?

Leopold II en de Berlijnse Muur

Hoe moeten we omgaan met het verleden? Een aartsmoeilijke klus zo blijkt.

De feiten dateren al van eind negentiende eeuw, de actie van meer dan een maand geleden, maar de vraag blijft actueel.

Het was even schrikken toen het imposante standbeeld van Leopold II op het Troonplein te Brussel er niet zo fraai bij stond als anders.

Rood geverfd oogde het als met bloed besmeurd. De Belgische anarchistische schrijver Théophile de Giraud (40) bekladde het standbeeld op 9 september. Met deze actie wou hij protesteren tegen de koloniale politiek en de misdrijven van de Belgische koning Leopold II in Congo. Een symbool van 'onrecht, staatsterrorisme, geweld, slavernij, racisme en verminking', noemt hij het beeld.

Inderdaad, over het aantal doden dat Leopold op zijn kerfstok heeft staan, bestaat nog geen eensgezindheid, maar de schattingen variëren van drie tot twintig miljoen. Tijdens zijn 23 jaar durende schrikbewind werd er naar believen ontvoerd, gemarteld, verkracht, onthoofd, werden er slaven gerekruteerd en volkerenmoorden gepleegd.

Het spreekt voor zich dat deze man geen standbeeld verdient.

Maar het staat er. Moeten we het dan verwijderen zoals de Giraud wil?

Als het Afrika Museum van Tervuren er al niet mee kan omgaan, wat moeten Brussel, Oostende, Ekeren en Hasselt dan doen?

De geschiedenis met de grond gelijk maken, knaagt aan het historisch bewustzijn van de generaties na ons. Dat hebben onder meer Mao en de Taliban al bewezen. Het kan echter ook een impulsieve afrekening zijn met een traumatisch verleden. Dat mochten de Russen en de Irakezen (of de Amerikanen) dan weer tonen.



Links een Boeddha van Bamyan in Afghanistan, in 2002 vernietigd door de Taliban
Rechts een standbeeld van Saddam Hoessein in Baghdad (Irak), in 2003 neergehaald door Amerikanen en Irakezen

De kwestie van Leopold II situeert zich, naar mijn bescheiden mening, in het midden van deze twee uitersten. Eerder op de lijn van de val van de Berlijnse Muur en dan enkel de nasleep ervan. Het stadsbestuur van Berlijn vindt het namelijk jammer dat er in de loop van bijna 20 jaar zo weinig resten van de Muur zijn overgebleven. Niet enkel vanuit toeristisch oogpunt, maar ook om tastbare herinneringen te hebben aan de donkere bladzijden van de geschiedenis.

Misschien is het daarom een beter idee om het standbeeld op het Troonplein van zijn troon te halen, rood te laten of te voorzien van een infobord. Wie weet, onthouden de volgende generaties Belgen dan nog wel wat Leopold II misdaan heeft.

Schemerseizoenen

Wat doen mensen wanneer ze niets interessants te vertellen hebben? Juist ja, ze klagen over het weer. En vandaag is het mijn beurt.

Hét gespreksonderwerp bij uitstek tijdens een bezoek aan de kapper: het weer

Ik hou niet van tussenseizoenen. Herfst en lente zijn vaak een aaneenschakeling van grijsheid.

Neen, geef mij dan maar een mooie, warme zomerdag. Of in de winter een sneeuwballengevecht, gevolgd door een warme tas soep voor de open haard.

Jammer genoeg lijkt de zomer vaak meer op de herfst dan me lief is. En sneeuw in de winter? Hoe vaak gebeurt dat nog? Neen, het is alsof we in één langgerekt tussenseizoen leven.

Dan heb ik het nog niet eens gehad over de opwarming van de aarde: zomer in de winter, stel je voor!

Hoe moet het leven in New York wel niet zijn? Koude winters, mét sneeuw. Warme zomers, mét zon. Véél zon. En laat herfst en lente dan maar zichzelf zijn, als zomer maar zomer en winter maar winter is.

Alhoewel, waarover hebben New Yorkers het dan als ze niets interessants te vertellen hebben? Momenteel waarschijnlijk ook over het slechte klimaat, dan wel in de financiële wereld. Maar in betere tijden? Ze zullen het bij de kapper ook wel eens over het weer hebben. En zou dat dan altijd op positieve wijze zijn? Ik betwijfel het.

Ach ja, misschien is het hier zo slecht nog niet. Al is dat altijd moeilijk te beseffen. Zeker als je niets beters te vertellen hebt.

Maar wees gerust, volgende keer zorg ik voor een vrolijke post. Ook wanneer ik eigenlijk niets te zeggen heb.

zoektocht naar mijn innerlijke held

Onlangs kreeg ik een uitnodiging in mijn bus met volgende mysterieuze vraag: 'Wat wordt jouw volgende heldendaad?' Ik vroeg het mij eigenlijk ook wel af, want het is alweer een tijdje geleden dat ik voor het laatst een kind uit een brandend huis heb gered. Vervuld van een ongekende heldenmoed trok ik dus naar de plaats van afspraak: het parochiehuis van Ternat. Symbolischer kan je het haast niet vinden. Hier moet de naastenliefde wel hoogtij vieren. Tijd om een beetje bloed te schenken aan het Rode Kruis en die gevreesde naald te trotseren!





En jawel, zelfs voor een heldendaad moet je tegenwoordig in de rij gaan staan. Had één van onze blandino's het onlangs niet over de frustratie van dit geschuifel? Wel, ik heb het zelf ondervonden: zelfs met een nobel doel in het vooruitzicht is aanschuiven geen pretje.


Terwijl ik zo om me heen keek, vroeg ik me af of al deze helden-in-wording wel met de beste bedoelingen naar het parochiehuis waren afgezakt. Ik zag verdacht veel kalende mannen met een omvangrijke bierbuik die wel heel snel aan de bar gingen hangen. Ja, ja, bloedgevende helden worden beloond met gratis drank. Al dat verloren bloed moet toch op één of andere manier terug aangevuld worden. Zwaar trappistenbier is dan blijkbaar de oplossing!

Maar ik moet toegeven, de gratis drank en die lekkere speculaas-koekjes met chocolade verzachtten toch ook bij mij de pijn. Zelfs de ramptoerist in mezelf werd bevredigd, want de jongen naast mij, die op voorhand net iets te stoer door de ruimte slofte, viel net niet flauw. Terwijl hij daar nog bleekjes met een glaasje cola op de stretcher lag, fietste ik alweer vrolijk naar huis. Een imposant verband spande om mijn arm en de theme song van Superman klonk in mijn hoofd. Het voelt goed om een held te zijn!

Watch out! The world is not behind you.

Jan Lauwers en Needcompany: Het Hertenhuis

© Maarten Vanden Abeele

Wat eerst een elitair onderonsje leek te worden, bleek later een bloem van een theaterstuk te zijn. Jan Lauwers en gezelschap Needcompany zetten met Het Hertenhuis wederom klasse neer.

'Watch out, the world is not behind you'. Of hoe theater met haar voeten in de maatschappij kan staan.

Na ‘De Kamer van Isabella’ en ‘De Lobstershop’ eindigt Jan Lauwers zijn trilogie met ‘Het Hertenhuis’. De Rode Zaal van de Singel in Antwerpen stroomde voorbije donderdag vol met de artistieke en intellectuele bovenlaag om het stuk te bewonderen. De regisseur zou haar zeker op wenken bedienen. Daar was iedereen van overtuigd. Reden te meer om het met een zeer gereserveerde en kritische blik te aanschouwen.


Vaak is de dood een van de thema’s die steeds terugkeren in het werk van Lauwers. Maar deze keer niet in een verheven en geabstraheerde vorm, maar zeer concreet.

Een broer van een van de danseressen, een oorlogsjournalist, is namelijk zeven jaar geleden vermoord in Kosovo. Tijen, de danseres, zal hem bewenen en iedereen op de planken weent met haar mee.

Maar er is meer dan dat. Er is ook een verhaal in het verhaal. De oorlogsjournalist die werd gedwongen om een vrouw te doden om haar kind te redden, wordt door de vader vermoord uit wraak. Het verhaal in het verhaal bestaat er uit dat de familieleden, de bewoners van het Hertenhuis, nog moeten beslissen of ze wraak moeten nemen op de vader of niet.
Of juister: ze moeten beslissen of ze wraak hébben genomen of niet.

Zij kiezen hun toekomst niet, wel hun verleden. Zij maken fictie van wat geweest is. Gevaarlijk, want de wereld staat vóór ons en hinkt niet achterop.

Zo zijn er nog meer verhalen en niveaus, maar de toeschouwer mag tevreden naar huis keren als hij er al eentje kan vatten. Als hij dat kan, prijst hij Jan Lauwers en Needcompany de hemel in. Lukt dat niet, dan is hij teleurgesteld in deze toch wel moeilijke denkoefening.

Toch loont het de moeite om de uitdaging aan te gaan. In de Singel zijn nog enkele zitjes vrij voor vandaag en morgen!

Leven in de Belgische schemerzone

Of hoe je je midden in conlictgebied kan bevinden zonder er zelf iets van te merken.

Volgens Van Dale is een schemerzone een “gebied waar de grenzen en contouren tussen wat legaal en illegaal is niet duidelijk gemarkeerd zijn”. Ik zie het breder, als iets dat niet tot het ene, maar ook niet tot het andere behoort. Zoals de schemering geen nacht, maar ook geen dag is. En een transseksueel geen man, maar ook geen vrouw is. Iets dat bovendien intrigeert omdat het moeilijk te definiëren is.

Wat mij nu al een jaar intrigeert is een overbekend conflict, rechtstreeks afkomstig uit de Belgische schemerzone: Brussel-Halle-Vilvoorde. Wees gerust, ik zal het niet hebben over communautaire onderhandelingen, ruziënde politici of al wat je er in de krant over terug vindt. Maar wel over mijn eigen ervaringen, recht uit het hart van de conflictzone: Sint-Genesius-Rode - niet Vlaams, maar ook niet Frans en zelfs niet Brussels. En dit vanuit de frustratie dat mijn verhaal eigenlijk behoort tot de nieuwsschemerzone, en zelden aan bod komt in reportages op radio, tv of in de krant. De focus ligt steeds op conflict, want - allemaal tezamen - conflict verkoopt. Terwijl mijn verhaal er juist één is van samenleven met mensen die een andere taal spreken, en toch ook een wat verschillende cultuur hebben. Zonder ruzie te maken.

Ik woon al mijn hele leven als Vlaamse in de “Franse côté” van Rode en was me dus al heel snel bewust van het feit dat de mensen rondom mij een ander taaltje spraken. Ook veel van mijn schoolvriendinnetjes spraken thuis - en soms ook op school - een vreemde taal. Je raadt het nooit, maar ook bijna al mijn liefjes spraken thuis Frans. Dan ben je al zenuwachtig om de ouders te ontmoeten, moet je nog in een andere taal communiceren ook.

Het punt dat ik wil maken is dat ik dit nooit abnormaal gevonden heb. Totdat anderen erover begonnen te discussiëren. Ineens vond ik het vervelend dat ik in de winkel niet in het Nederlands bediend werd. Dat vind ik trouwens nog steeds. Maar net zo goed vond ik opmerkingen van Vlaamse Rodenaars die nog maar eens moesten klagen over “die vuile Walen die ons territorium komen inpikken” vervelend.

Na lang nadenken heb ik mij hierover dan ook een - ietwat naïeve - mening gevormd, die ik best wel wil opdringen aan iedereen. Eigenlijk is samenleven niet moeilijk. Ik merk het elke keer wanneer ik bij mijn vriend op bezoek ga. Ook al wordt er Frans gesproken, het valt me niet op. Het Frans is op die manier mijn tweede taal geworden zonder dat ik het echt spreek. En als ik iets op te merken heb, doe ik dat gewoon onbewust in het Nederlands. En dat wordt perfect begrepen. Converseren in twee talen is volgens mij dan ook dé oplossing. Als je elkaar maar begrijpt.

In de praktijk wordt dit echter enkel toepasbaar als zowel Vlamingen als Walen hun meest vervelende karaktertrekje afleren. Vlaamse medeburgers: zie onze landgenoten toch niet enkel als rijke indringers die uw territorium innemen. En Waalse vrienden: leer nu toch eens een beetje Nederlands. En allebei: interesseer jullie in elkaar.
Ik weet dat dit een al te simpele oplossing is voor een ingewikkeld conflict, maar het zou al een mooi begin zijn. Wederzijds begrip, letterlijk en figuurlijk.

En hoe makkelijk haten is... Hoeveel moed het vergt om lief te zijn

Ik geef het toe, de titel is een tikje melig. Maar een beetje meligheid biedt vaak troost. En die heb je wel nodig na het bekijken van de voorstelling Immaculata van het gezelschap Braakland/ZheBilding. Zeker niet omdat het zo een slechte voorstelling zou zijn. Verre van zelfs. Wel omdat ze een thema aansnijden dat iedere toeschouwer raakt: wat haat kan doen met een mens.

Immaculata haalt de verhalen van Amerikaanse (en onlangs nog Finse) schietpartijen in middelbare scholen naar een doodnormale Vlaamse omgeving. De acteurs brengen het verhaal van 4 tieners die nietsvermoedend de laatste dag van hun leven ingaan. Het is vooral die plotse nabijheid die je als toeschouwer naar de keel grijpt. Sinds Hans Van Themsche beseft iedereen dat dit soort lugubere gebeurtenissen ook hier kunnen voorkomen. Door het gebruik van lyrische taal en ondersteunende, haast filmische muziek word je volledig meegesleept in het verhaal van de slachtoffers van het Immaculata Instituut.

De aanloop naar de uiteindelijke schietpartij is misschien iets te lang. Het publiek weet immers al van bij aanvang waar het verhaal zal eindigen. Toch draagt die lange aanloop volgens mij vooral bij aan het intense gevoel van onrust dat opborrelt. Het is in geen geval een toneelstuk waar je zonder veel nadenken naar kan kijken. Het verhaal houdt je in zijn greep en dit zelfs lang na het einde van de voorstelling. Maar is mensen aanzetten tot reflectie niet waar theater om draait?

Speeldata van de tournee van Immaculata staan op de website.

Ga kijken en oordeel vooral zelf!

Welkom in De Schemerzone!

Welkom op onze blog De Schemerzone. Een blog die u meeneemt naar onderbelichte plekken met een aardedonker kantje.

Neen, hier vindt u geen lyrische teksten over de ondergang van onze cultuur, geen underground poëzie, geen pamfletten die de massa doen bewegen.

Op deze blog wordt er geschreven over onderwerpen die best wat meer aandacht verdienen. Er wordt bijvoorbeeld geschreven over dingen die leven in de onderbuik van de samenleving. Zaken waar te weinig op wordt ingegaan in de kranten of kleine dingen waar de media nooit hun licht op zouden richten.

Misschien leest U wel iets over de dame om de hoek.

Hoe dat allemaal concreet zal worden ingevuld door de drie bloggers, bepaalt elke auteur voor zich. Ook in de schemerzone is er ruimte om zich vrij te bewegen.

Volg ons op de voet en lees aandachtig, want wie weet, geven onze artikels u een heldere kijk op die dingen die nu nog in een zweem van mist vertoeven.

Nogmaals, welkom in De Schemerzone!